Laat politici niet alleen keihard werken, maar ook keihard rusten

De politieke chaos komt ook door een ongezond arbeidsethos in Den Haag, schrijven bedrijfscounselor Jennifer Elders en Carolien Hamming, directeur van CSR Centrum in Trouw op zaterdag 17 april 2021.

De chaotische start van de kabinetsformatie heeft twee diepere oorzaken die met het functioneren onder complexe omstandigheden te maken hebben. De eerste oorzaak is een al jaren aanzwellende druk op bewindspersonen, Kamerleden en de ambtenaren die hen ondersteunen.

Iedereen moet voortdurend alert zijn in deze competitieve omgeving. Dat doet een fors beroep op de mentale en fysieke weerbaarheid. Tijd om buffers aan te leggen voor fysiek en mentaal herstel is er doorgaans niet. Een chronische overbelasting ligt op de loer.

In tijden van pandemie worden er nog een paar scheppen bovenop gedaan. Daar ligt de tweede oorzaak. Het is crisisbeheersing zonder vooraf uitgedachte handboeken. Besluiten die gisteren zijn genomen kunnen morgen veranderen. Het antwoord op die onzekerheid is in het politiek-bestuurlijke bolwerk in Den Haag houdt in: niets aan het toeval overlaten en onder hoogspanning nog harder werken.

Chronische stress

In ons lichaam zien we de gevolgen daarvan terug in chronisch verhoogde stressniveaus. Mensen kunnen alleen niet voortdurend op scherp staan. Dan verandert de structuur van ons brein en ontstaan lichamelijke klachten. Mensen worden emotioneler, impulsiever, chaotisch en gaan fouten maken.

Dat ziet de omgeving gebeuren, maar meestal niet degene die het overkomt. Dat laatste is ook een effect van chronische stress: het vermogen om te reflecteren en adequaat te handelen neemt zienderogen af.

Een voorbeeld hiervan is verkenner Kajsa Ollongren die met brisante informatie achteloos in de hand het Binnenhof verliet. Ze had net te horen gekregen dat ze positief was getest op COVID-19. Het is begrijpelijk dat dit nieuws haar heeft ontregeld. Kennelijk kwam het bij niemand op om haar vertrek in goede banen te leiden.

Zo werd ook lang de combinatie van het ministerschap van Volksgezondheid tijdens de pandemie én het lijsttrekkerschap van het CDA als vanzelfsprekend beschouwd. Dat die combinatie onmogelijk is, drong pas na verloop van tijd door. Zelfs het feit dat collega Bruno Bruins door een zevendaagse werkweek letterlijk omviel in de Tweede Kamer, maakte kennelijk weinig indruk.

De mens is geen robot

Het wordt tijd dat we accepteren dat we geen robots zijn. Wie keihard werkt en onder hoge druk staat, moet keihard rusten en heeft bovendien de ander nodig. Of je nou minister-president bent, verkenner of een gewetensvol Tweede Kamerlid. Laten we erkennen dat we elkaar nodig hebben. Zware taken over meerdere mensen verdelen en voldoende rust inbouwen. Doen we dat niet, dan blijven volgende fouten en ongelukken niet lang uit.

Dit artikel verscheen in Trouw d.d. zaterdag 17 april 2021

Jennifer Elders, register bedrijfscounselor, psychosociaal therapeut
Carolien Hamming, directeur CSR Centrum voor stress en burn-out coaching