Missie: behandeling burn-out verbeteren

Grootmoeder Gerritje Beukers-de Kleuver

Op houten banden fietste ze in de winter van ’45 van Utrecht naar de Achterhoek om aardappels te bemachtigen. Ik had een sterke, optimistische grootmoeder. Ze ging er prat op dat ze goed met tegenslag overweg kon.

Tot ze de ziekte van Parkinson kreeg.

Positief denken

Ze raakte immobiel en haar gezicht verstrakte -net als bij prins Claus. Het ergste was haar inktzwarte stemming, die haar in zichzelf opsloot. De specialistisch arts beschouwde die somberte als een ‘beleving’ die goed was te beïnvloeden -als ze haar best maar deed. Dus moedigden we oma aan om positief te denken en zich vooral op de leuke dingen te richten.

Kansloos natuurlijk.

Maar dat begrepen we pas na haar overlijden, toen bekend werd dat depressie veel voorkomt bij de ziekte van Parkinson. De afbraakprocessen en veranderingen in de hersenen hebben direct effect op de stemming. Daar kon ze dus niets aan doen.

Niet haar eigen schuld

Ik krijg nog buikpijn als ik eraan denk hoe alleen mijn oma zich moet hebben gevoeld.

Wat als we haar ziekte beter hadden begrepen? Het had haar niet van haar klachten afgeholpen. Maar de wetenschap dat ze niet zélf voor haar donkere stemming koos, dat het niet haar eigen schuld was, had vast troost gegeven.

Sindsdien vraag ik me bij psychische klachten altijd af wat er bekend is over de achterliggende neurobiologische processen. Ik ging er boeken en wetenschappelijke artikelen over lezen.

Herbeleving

Toen ik in 2003 een burn-out cursus bij het CSR Centrum van Sonja van Zweden volgde, kreeg ik een herbeleving van de situatie rond mijn grootmoeder. Begrijp me niet verkeerd, burn-out is totaal anders dan de ziekte van Parkinson, maar ik zag pijnlijke overeenkomsten tussen de beoordeling en behandeling van de psychische klachten bij beide aandoeningen.

Sonja opende mijn ogen voor de medisch-biologische kant van burn-out: aan de ernstige klachten liggen primair neurofysiologische ontregelingen van het stresssysteem ten grondslag. Zo is de uitputting die met burn-out gepaard gaat geen psychisch symptoom, zoals vaak wordt gedacht. En het terugtrekgedrag heeft niets te maken met een gebrek aan bevlogenheid of motivatie.

Let wel, ‘burn-out zijn’ is niet hetzelfde als ‘stressklachten hebben’. Aan burn-out gaat altijd een periode van toenemende vermoeidheid en stressklachten vooraf. Stressklachten zijn milder en makkelijker te keren, bijvoorbeeld door een gezondere leefstijl en aanpassingen in de manier waarop je met problemen omgaat; bij burn-out zijn dit soort interventies onvoldoende.

Behandeling van burn-out moet beter

In 2006 nam ik niet alleen Sonja’s bedrijf, maar ook haar missie over: de behandeling van burn-out moet beter. Want door de huidige focus op stresscoping en snelle activatie, wordt de hoofdzakelijk psychologische aanpak vaak zélf een stressor die het herstelproces vertraagt. Daarmee wordt (ongewild) de patiënt tekort gedaan, zoals ik mijn grootmoeder ooit tekortdeed.

Als we stress zouden bezien vanuit psychologisch én neurobiologisch perspectief, begrijpen we beter waarom mensen zulke ernstige mentale en fysieke klachten kunnen ontwikkelen door langdurige stress of overbelasting. En doorzien we ook beter welk type interventies helpend, of juist niet-helpend kunnen zijn.

CSR Centrum is pionier op dit gebied

Daarom hebben we de whitepaper Een nieuwe kijk op stress geschreven. We laten zien hoe het anders kan en presenteren resultaten waar we trots op zijn. Wetenschappelijk onderbouwd.

We hopen dat deze visie gaat doorklinken in denkrichting, richtlijnen en behandelplannen.

Wil je meer weten? Download de whitepaper, de samenvatting of de factsheet. Mijn persoonlijke toelichting op de whitepaper kun je zien in de opname van het webinar van 3 november 2020 (dit is terug te kijken t/m 22 november 2020).

Ga naar de Whitepaper

Carolien Hamming
directeur van CSR Centrum